جمهوریت از آیت الله مکارم شیرازی پرسید: می خواستم بدانم فردی که حج بر او واجب شده بود و برای حج واجب امسال ثبت نام کرده است و الان در آستانه سفر حج واجب است لازم است به دلیل مطرح شدن این نکته از سوی دولت عربستان که آنها حاضر هستند هزینه جنگ با سوریه را با امریکا پرداخت کنند، حج نرود تا غیر مستقیم هزینه کشته شدن مسلمانان سوریه را ندهد؟ آیا رفتن او اشکال شرعی دارد؟ و یا حتی خرید سوغاتی از عربستان که منجر به رونق اقتصاد آنها می شود مشکل شرعی خواهد داشت؟

پاسخ  این مرجع عالی قدر به «جمهوریت» به این شرح است:

در تمام طول تاریخ زیارت بیت الله الحرام و بسیاری از مراقد ائمه(علیهم السلام) غالباً مستلزم پرداخت وجوهی به ظالمین بوده است. اگر این گونه کمک ها اشکال داشته باشد، باید هم زیارت خانه خدا تعطیل شود و هم زیارت مراقد ائمه (علیهم السلام) و این کار هرگز به مصلحت اسلام نیست.اما شایسته است خریدهای خود راازآن کشور انجام ندهند.
همیشه موفق باشید              
دفتر آیت الله العظمی مکارم شیرازی / بخش استفتائات
 
مدرس حوزه علمیه قم: تا کلیه فروشی هست حج جایز نیست

اما در همین رابطه یکی از اساتید برجسته حوزه علمیه قم گفت: در شرایطی که عده ای در کشور به خاطر فقر و رفع مشکلاتشان کلیه می فروشند انجام حج عمره جایز نیست.

آیت الله محمدرضا نکونام چهارشنبه گذشته در درس خارج فقه خود در مدرسه ی فیضیه قم با تاکید بر لزوم توجه به محتوای اسلام برای استقرار حکومت اسلامی گفت: در جامعه ی اسلامی باید به دنبال اجرای عدالت و رفع ظلم باشیم و الا با ظاهرسازی اسلامی و پخش همزمان اذان و نماز در سراسر جامعه و برافراشتن گلدسته و گنبد نمی توان به جامعه اسلامی رسید.

وی یکی از معیارهای جامعه ی اسلامی را توجه به فقرا و فقرزدایی دانست و با انتقاد از کسانی که دفعات متعدد به حج رفته اند، افزود: کسانی را می شناسم که بیش از 40 حج واجب به جای آورده اند غیر از دفعاتی که به عمره رفته اند؛ یعنی اینها از پیامبر هم بیشتر حج به جا آورده اند؛ این در  در حالی است که  ما در کشورمان تعداد زیادی فقیر داریم که به سختی زندگی می کنند.

آیت الله نکونام در ادامه خاطر نشان کرد: در جامعه ای که افراد آن به خاطر رفع گرفتاری ها، کلیه می فروشند و به خاطر فقر دچار نقص عضو می شوند رفتن به سفر عمره جایز نیست. افراد هزینه ی حج عمره را به فقرا بپردازند تا مجبور نشوند کلیه بفروشند.

بازخوانی بیانات مقام معظم رهبری درباره خریدن سوغاتی در حج

 برای کامل تر شدن اطلاعات این بخش و پاسخی دقیق به آنهایی که عازم حج خواند شد این موضوع را در آرشیو بیانات رهبری نیز جست و جو کردیم.

«خرید سوغاتی حجاج ایرانی در چند سال اخیر مورد توجه و گوشزد رهبری، مسئولان نظام و مسئولان سازمان حج کشور بوده و همیشه توصیههایی در این راستا به حجاج میشود که از خریدهای غیرضروری در ایام حج خودداری کنند.به همین منظور به بازخوانی بخشهایی از سخنان رهبر معظم انقلاب در باب این سفر معنوی و خرید سوغاتی پرداخته ایم که با توجه به آغاز این سفر معنوی خواندن آنها خالی از لطف نیست.

...آوردن هدیه اى از حج براى خانواده، خوبست اما اسراف در این کار و صرف وقت فراوان براى خرید کالا و سوغات، علاوه بر هزینه هنگفت آن، باعث جلوگیرى از توجه کامل به محتواى حقیقى حج مى شود و باید براى آن فکرى کرد.» این بیانات در دیدار با کارگزاران حج در اسفند سال ۸۲ عنوان شده است.

«... از جمله غفلتهاى احتمالى در حج، یکى این است که کسانى به جاى شرکت در نمازهاى جماعت، به جاى طواف مستحبى، به جاى حضور در فضاى معطر مسجدالحرام یا مسجدالنبى - که از دوران افتخار اسلام و دوران وحى و بعثت، این همه خاطرات در این دو محل وجود دارد - سراغ زرق وبرق هاى بى ارزش و پوچ و بازارها و مغازه ها بروند، براى این که جیب دولتهاى بیگانه ى لاابالى نسبت به منافع مسلمین را پُر کنند؛ جیب کارگر و سرمایه دارِ آنها را با پول ایرانى و با ثروت ملى شان پُر کنند. به جاى شرکت در نمازجماعت، به بازارگردى و دکان گردى بروند و اجناس را تماشا کنند. انسان متأسف مى شود وقتى بشنود هنگامى که جمعیتِ باشکوه در مسجدالحرام یا مسجدالنبى مشغول اقامه ى جماعتند یا به اقامه ى جماعت مى شتابند، تعداد معدودى حاجىِ ایرانى - یا مرد یا زن - سراغ بازارها بروند؛ کیسه ها را زیر بغل بگیرند و اجناسى را که در شهر خودشان گاهى ارزان تر و بهتر از آن جا مى توانند پیدا کنند، بگیرند بیایند. «ذلکم خیر لکم ان کنتم تعلمون»؛ این بهتر و مفیدتر و مهمتر است که انسان به نماز، به عبادت، به ذکر، به توجه و به حضور در جماعات بپردازد؛ اینها دستاورد واقعى حج است؛ سوغات، اینهاست. سوغات، معنویتى است که شما در خودتان ذخیره مى کنید و مى آورید؛ اخلاق و روحیاتى است که با خودتان مى آورید. ما دیده ایم کسانى را که وقتى از حج برمى گردند، چهره و رفتار و کلام و ظاهر و باطن آنها انسان را موعظه مى کند و تحت تأثیر قرار مى دهد؛ این خوب است؛ این سوغات واقعى است.» این بیانات در دیدار دست اندرکاران مراسم حج (۱۳۸۳/۰۹/۳۰) عنوان شده است.

«... حج و فضاى آن را از انگیزه هاى دنیایى و مادى - تا آن جایى که ممکن است - تخلیه کنند.» این خیلى مهم است؛ چون یکى از شاخصهایى که در حج در نظر گرفته شده است، این است. مى گویند در حج شما حق ندارید بوى خوش استعمال کنید، اگر از جایى گذشتید که بوى ناخوشى هست، حق ندارید بینى تان را بگیرید. البته اینها خیلى معنا دارد. حج جایى است که باید هر چه ممکن است انسان از انگیزه هاى دنیوى و مادى جدا و دور بشود. البته ما نمى خواهیم سفارش کنیم که به حجاج آنجا گرسنگى بدهید یا جاى بد بدهید، نه؛ پذیرایى از حجاج و مسکن و غذا و تأمین آسایش جسمانى شان که بتوانند به مسائل معنوى بپردازند، خود این یکى از کارهاى مهم است؛ این را ما نفى نمى کنیم. اما این انگیزه هاى مادى را تا آنجایى که ممکن است، باید از دلها خارج کرد؛ این انگیزه ى بازارگردى و سوغات خَرى و اینها را باید کم کرد؛ نگاه به حج به صورت یک سفر گردشى یا خداى نکرده با یک اهداف دیگر، که دیگر آنها قابل ذکر هم نیست. ولى این نفس و هواى انسان، انسان را به خیلى جاها مى کشاند. باید اینها را مراقبت و جلوگیرى کرد. این انگیزه هاى مادى باید در حج - چه در حاجى، چه در همراه، چه در کارگزار - دور شود؛ این هم یک نقطه است که اگر بخواهیم از آن ظرفیت عظیم استفاده کنیم، یکى از شرایطش این است.» بیانات رهبری در دیدار کارگزاران سازمان حج و زیارت (۱۳۸۵/۰۹/۰۱)

«... من با سوغاتى خریدن مخالف نیستم، اما با این بازارگردىها چرا؛ خیلى بد است. یک عدهاى عطش بازارگردى دارند؛ اینها ملت شما را، مردم شما را سبک میکند؛ حیف است. میروند یک جنسهائى را میخرند، غالباً هم جنسهاى بىکیفیت از کشورهاى دوردستِ سودجو که با همان کمپانىهاى داخل آن کشور میزبان بندوبست دارند. براى حجاج جنس بدلى و بىکیفیت درست میکنند مىآورند توى این بازارها میریزند، شما هم میروید این ارز خودتان را و عِرض خودتان را میریزید براى اینکه این کالاهاى بىکیفیت را خریدارى کنید. امروز در کشور ما خوشبختانه کالاهاى داخلى با کیفیت خوب، متنوع، زیبا، ساختهشدهى دست کارگر ایرانى - برادر خودتان - فراوان است. بعضىها قبل از اینکه سفر مکه بروند، سوغاتىهاى سفر را در اینجا میخرند - کار خوبى است - نگه میدارند؛ بعد که برگشتند، همانهائى را که در بازار شهر خودشان تهیه کردهاند، به عنوان سوغاتى میدهند. هدیهى سفر است دیگر، خوب است. این کار، خیلى کار خوبى است.

بعضىها به عنوان چیز متبرک، از آنجا سوغاتى مىآورند؛ تبرکى ندارد. این جانمازهائى که در سنندج و کردستانِ خودمان میبافند، بمراتب از جانمازهائى که از آنجا مىآورند، بهتر است. برادر خودتان را تقویت کنید، ساخت دست او را که هم زیباتر است، هم بهتر است، بخرید و این را به عنوان سوغاتى بدهید. این را آنجا ببرید و به افرادى که دوست دارید، سوغاتى بدهید. همهى اجناس خودمان همین طور است؛ حالا من جانماز را مثال زدم که مقدسترین است. اینها را رعایت کنید. ما در اسلام همه چیز داریم. نظام اسلامى در درون خود همه چیز دارد. این کالاى مادى است، کالاى معنوى هم داریم. معارف ما، درس ما، قرآن ما، سنت ما، احادیث ائمهى اطهار (علیهمالسّلام)، اینها همه، سرمایههاى ماست. اگر چنانچه به این سرمایهها توجه کنیم، از آنها استفاده کنیم، خودمان را از آنها محروم نکنیم، پیش میرویم؛ «ان احسنتم احسنتم لأنفسکم»؛ اگر به دست خودمان خود را محروم کردیم، «و ان اسأتم فلها».(٤) «و من اوفى بما عاهد علیه الله»؛ اگر چنانچه به آنچه با خدا معاهده کردیم، عمل کردیم، «فسیؤتیه اجرا عظیما»؛(٥) اگر چنانچه نه، آنچه را که با خداى متعال معاهده کردیم و قرارداد گذاشتیم، شکستیم، «فمن نکث فانّما ینکث على نفسه»،(٦) علیه خودمان کار کردهایم. دیدار کارگزاران حج )